مسوولان بپذیرند که در اتاقی شیشه‌ای زندگی می‌کنند| هیچ چیزی پنهان نمی‎ماند

به گزارش خبرداغ ، ماجرای مشاجره هفته گذشته نماینده سراوان هنوز مورد توجه برخی رسانه ها است.  به عنوان مثال امروز روزنامه «آفتاب یزد» گزارش نخست خود را به مقایسه رفتار یک نماینده پارلمان کره جنوبی با نماینده سراوان اختصاص داد و نوشت «محمد باسط درازهی» با گذشت بیش از یک هفته هنوز به طور رسمی از مردم عذرخواهی نکرده و باید از نماینده کره‌ای عذرخواهی کردن را یاد بگیرد.

در همین زمینه دیدگاه‌های مختلفی مطرح است. از دید برخی ناظران، هر اجتماع انسانی مجموعه‌ای از گروه های مختلف است که هر یک عهده دار فعالیت های معینی است. همچنین هر جامعه‌ای مجموعه‌ای از افراد انسانی است که از لحاظ، حرفه و شغل، اعتبار، نفوذ، عادت، علاقه، ویژگی‌های فرهنگی، گرایش‌ها و نگرش‌ها، ارزش‌ها، اعتقادات و... با یکدیگر تفاوت دارند. 

این تفاوت البته تمایز در موقعیت‌ها را ایجاد می کند؛ موقعیت‌هایی که بر اساس نقش‌ها و کارکردهای اجتماعی افراد متفاوت و متغیر است. این تقسیم‌بندی که براساس تمایز نقش‌ها و کارکردهای اجتماعی صورت می‌گیرد، تفکیک اجتماعی نامیده می‌شود که برای بقاء و حیات جامعه ضرورت دارد. منظور از تفکیک اجتماعی، تقسیم افراد براساس تمایز نقش‌های اجتماعی و کارکردهای آن و نیز پایگاه اجتماعی است. اما نقش اجتماعی چیست؟ 

نقش مجموعه وظایف و حقوقی است که هر فرد براساس موقعیتی که در زندگی فردی و اجتماعی اشغال کرده با آن در مواجهه است. «بروس کوئن» جامعه شنایس آمریکایی می‌نویسد: نقش به رفتاری اطلاق می‌شود که دیگران از فردی که پایگاه معینی را احراز کرده است، انتظار دارند. نقش‌های مناسب، به‌صورت بخشی از فرایند اجتماعی‌شدن به فرد آموخته می‌شود و سپس او آن‌ها را می‌پذیرد. 

در مثالی ابتدایی نقش فرزندی، دارای حقوقی چون دریافت توجه و محبت از طرف والدین از طرفی و از طرف دیگر انتظاراتی چون احترام به بزرگترها و مطیع بودن و ... است. 

در مثالی دیگر نقش یک نماینده مجلس دارای حقوقی چون اِعمال نظر و عقیده ای اثرگذار و از طرف دیگر انتظارات نقشی چون احترام به مردم و تواضع در برابر مردم است. 

وظایف و حقوق نقش با هم و همراه هم است. نمی توان از حقوق نقش استفاده کرد اما تعهدی نسبت به انتظارات آن نداشت. در غیر این صورت جامعه خود به بی اعتبار کردن و سلب آن نقش اقدام خواهد کرد. در مواردی که نقش انتسابی است و فرد اراده ای در کسب آن نداشته است (همانند نقش فرزندی) این بی اعتبار کردن با وجهه قهرآمیز و طرد و در بدترین حالت با آنچه در فرهنگ ما عاق والدین عنوان می شود، مواجهه می شود. در مواردی هم که این نقش اکتسابی است (مانند نمایندگی مجلس) این مساله به شکل اظهار خشم و ناراحتی و انتقاد و در بدترین حالت آن با بازپس گیری جایگاه و نقش از فرد همراه است. 

آنچه گفته شد روال طبیعی و آنچه باید باشد از منظر وجدان جمعی نسبت به افراد و نقش هایشان است. زمانی که خللی در این مساله ایجاد شود یعنی کسی وظایف نقش خود را به درستی انجام ندهد و اقدامی را نیز جهت جبران آن به عمل نیاورد یا تبعاتی را از سوی مکانیسم های نظارتی متحمل نشود علاوه بر خشم و جریحه دار کردن وجدان جمعی، نوعی بی اعتمادی را برمی انگیزد. 

طی چند روز گذشته، رفتار نماینده مردم سراوان در مجلس شورای اسلامی به دلیل رفت و برگشت ها و واکنش هایی که به وجود آورد، بحث، جنجال وحاشیه های زیادی را به دنبال خود داشت؛ از وقایع جلسه غیرعلنی مجلس تا اظهارنظرهای گوناگون و ادامه دار افراد مختلف که در رسانه ها بازتاب یافت. 

مسلما عناصر زیادی در این ماجرا وجود دارد که قابل بحث و نیازمند رسیدگی و دارای اولویت هایی بسیار به دلیل حساسیت های فرهنگی و اجتماعی است. 

زمانی که مردم قدرت خود را به فردی تفویض می کنند و به او قدرتی را می دهند که به جای آنان حرف بزند از او انتظار ندارند که بدرفتاری کند و از موضعی بالاتر به آنان نگاه کند. 

در واقع یکی از مهمترین انتظارت نقش نمایندگی مجلس، احترام و تواضعی است که باید در مقابل مردم داشته باشد. چرا که قدرت و پایگاه اجتماعی خود را که از این نقش سرچشمه گرفته به واسطه مردم به دست آورده و این نقش اکتسابی نتیجه انتخاب مردم بوده است. در نتیجه آنچه که به ویژه از نظر جامعه شناختی باعث ادامه پیدا کردن این ناراحتی و به قولی خدشه دار شدن وجدان عمومی شده، مساله بی احترامی به ملت و پس از آن عدم برخورد مناسب با این داستان بوده است. 

«عبدالله ناصری» فعال سیاسی در اشاره به وقایع چند روز گذشته گفت: آنچه در چند روز گذشته پیرامون رفتار نماینده مردم سراوان و حواشی آن رخ داد، اتفاق بسیاری بدی بود. ضعف داستان در این بود که مجلس و حتی فراکسیون امید به جای این که از حقوق اخلاقی و اجتماعی دفاع کنند، مدعی این شدند که عوامل نشر دهنده فیلم را باید تحت تعقیب قرار داد. 

وی افزود: متاسفانه این وضعیت که برخورد ما از اصل داستان به مواردی حاشیه ای منحرف می شود، نشان می‌دهد که در جامعه ضعف‌های عمومی داریم چه در بین مسوولان و چه در خود جامعه؛ ضعف هایی رسانه ای یا فرهنگی و اخلاقی. این مساله همان قدر که می تواند ناشی از بدشانسی این نماینده در بازتاب رفتار وی و با خبر شدن همگان از این مشاجره باشد، در عین حال حسن نظام رسانه ای و فضای مجازی است که هیچ چیزی را پنهان نمی گذارد. همانطور که در این داستان دیدیم، این مساله عواقب متعددی داشت و این آشکار شدن به یک مورد محدود نماند و به دنبال خود مسائل متعددی دیگری را نیز آشکار کرد. 

به گفته ناصری، نکته مهم و چیزی که بیش از همه موجب ناخرسندی جامعه شده، بحث تقلبی بودن مدرک یا مقالات ایشان نیست بلکه امروز مساله اصلی وجدان جمعی، فحش و ناسزاگویی و حرف رکیکی است که این نماینده عنوان کرده است.

وی در نتیجه گیری از اتفاقاتی که رخ داد و در تبیین عکس العمل مجلس نسبت به این اتفاق در نظر مردم، اظهار کرد: در نتیجه چنین اتفاقاتی، جامعه مثل همیشه باور می کند که جامعه مدنی و عموم مردم مصونیتی ندارند و در عوض مسوولان در اغلب موارد از مصونیت هایی برخوردارند که این مصونیت ها کاذب است. در نتیجه این نارضایتی استمرار یافته و تمام نمی شود. 

وی افزود: همانند دنیای توسعه یافته، امروز در کشور ما هم رئیس جمهوری، وزرا، روسای قوا، اعضای شورای نگهبان، نمایندگان مجلس و اعضای شورای شهر همه باید در اتاق شیشه ای زندگی و باور کنند که همه رفتارهایشان زیر ذره بین است و چیزی از چشم مردم پنهان نمی ماند. بنابراین اگر مسوولیتی را می پذیرند باید شفاف زندگی کنند و این جرات را هم داشته باشند که هر زمانی که خطایی از آنان سر زد عذرخواهی کنند. به هین دلیل مجلس، فراکسیون امید و حتی مردم سراوان که به ایشان رای داده اند، می بایست نسبت به اشتباه بزرگ و غیراخلاقی ایشان از مردم عذرخواهی کنند. 

 ایرنا